رضا اویلوم در نشست دانشگاهی در دانشگاه سوره:
تمام کاراکترهای فیلمهای فرهادی اجازه زندگی دارند
۳ اردیبهشت ۱۳۹۸ - ۱۷:۵۶

جلسه نقد سینمای ایران با حضور رضا اویلوم سهشنبه ۳ اردیبهشت در بخش نشستهای علمی و دانشگاهی سی و هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر در دانشگاه سوره برگزار شد.
به گزارش ستاد خبری سی و هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر، در ابتدای جلسه نقد سینمای ایران که صبح امروز (سهشنبه ۳ اردیبهشت) در بخش نشستهای علمی و دانشگاهی سی و هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر در دانشگاه سوره برگزار شد، رضا اویلوم نویسنده و پژوهشگر ترکیهای ضمن معرفی کتاب خود که به سینمای ایران پرداخته است، توضیحاتی درباره این کتاب به مخاطبان حاضر در جلسه ارائه کرد.
اویلوم در پاسخ به پرسشی که چه تفاوتی بین فیلمهای قبل از انقلاب و بعد از انقلاب در ایران میبینند گفت: تفاوتها آشکار است و من به عنوان یک شهروند خارجی نمیتوانم در این جلسه توضیحات بیشتری در این باره ارائه دهم. بعد از انقلاب ایران تولید فیلمهای فارسی و عاشقانههای داستانی تا حد زیادی متوقف شد، البته در سینمای ترکیه هم این نوع فیلمسازی متوقف شده بود، اما در این سالها شاهدیم که این نوع سریالها و فیلمها هم در سینمای ترکیه و هم در سینمای ایران دوباره شروع به کار کردهاند.
این نویسنده ترکیهای درباره اینکه چه شاخصهایی در سینمای ایران وجود دارد که مخاطبان ترک را جذب خود کرده است، بیان کرد: انسان محوری و فیلمهایی درباره وجدان بیدار انسان بهخصوص در فیلمهای اصغر فرهادی باعث شده تا بیننده ترک دوستدار سینمای ایران شود. ساخت فیلمهای کوتاه باعث نوآوری در سینمای ایران شده است و نسل جدید فیلمسازان ایرانی از طریق ساخت فیلمهای کوتاه رشد کردهاند.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا میتوان کار مشترکی بین ایران و ترکیه انجام داد یا خیر، گفت: در سینمای ترکیه مضمون واحدی وجود ندارد و هر کارگردان خط فکری خود را سیر میکند، در سینمای ایران از فضای روستایی کیارستمی تا شهری اصغر فرهادی فیلم اجتماعی و انسانی وجود دارد. رویارویی طبقه متوسط با طبقه پایین دست، موضوع مواد مخدر، اخیرا موضوع طلاق و گرایش به مهاجرت بیشتر موضوعات فیلمهای ایرانی در این سالها را تشکیل داده است، این موضوعات در فیلمهای اوایل انقلاب وجود نداشت، اما اکنون بیشتر شده است.
سریالها ما را برای شناخت جوامع به اشتباه میاندازد
اویلوم با اشاره به اینکه در فیلمهای ترکیهای بیشتر ژانر کمدی و وحشت مورد توجه است، گفت: فیلمهای وحشت فیلمهای ارزانی هستند و با مضامین جن و پری به شکل سریالی تولید میشود که بسیار مورد استقبال قرار میگیرد. اخیرا روستاها، طبیعت و تنهایی انسان روستایی مورد توجه فیلمسازان ترکیهای قرار گرفته است. در این بخش تعداد حضور فیلمسازان زن و موضوع زنان نیز مورد توجه است.
وی در ادامه در پاسخ به پرسشی درباره استقبال ایرانیها از سریالهای ترکیهای طی چند سال اخیر گفت: این علاقه مختص تماشاگران ایرانی نیست و کشورهای عرب هم علاقهمند به سریالهای ترکیهای هستند، توریستهای عرب به دنبال خانههای مجلل سریالها هستند. تلویزیون یک دنیای جعلی را برای مردم میسازد، چون این سریالها به غرب نگاه میکنند. این سریالها یک دنیای ساختگی را نشان میدهند و انسانی که فقط به عشق و عاشقی مشغول است، یک دنیای خیالی و پوشالی را در این سریالها میبینیم.
این پژوهشگر ترک ادامه داد: در ترکیه سریالهای کرهای مورد توجه است، من درباره سینمای کره مطالعه کردهام، آنها هم در سریالها اغراق میکنند. در ترکیه در سالهای اخیر خیلیها زبان کرهای یاد گرفتهاند. اخیرا به جلسهای دعوت شدم که مسئله خانواده در سینمای کره را مورد بررسی قرار دهم، وقتی واقعیت این سریالها را توضیح دادم، همه وحشتزده بودند چون خشونت، سکس و از هم پاشیدگی خانواده در سینمای کره موج میزند. سریالها ما را برای شناخت جوامع به اشتباه میاندازد.
اویلوم دلیل انتخاب سینمای ایران و نوشتن کتابش را نگاه متفاوت سینمای ایران بیان کرد و گفت: اصغر فرهادی در سینمای جهان شخصیتپردازی جدیدی را به تصویر کشیده است. او به جای تیپسازی شخصیتپردازی کرده و هیچگاه کاراکترهای فیلمش را قضاوت نکرده است. فرهادی بیننده را در کنار مخاطب قرار داده است، تمام کاراکترهای فیلمهای فرهادی دارای حق هستند و اجازه زندگی دارند و او فرهنگ غنی را در سینما بهوجود آورده است. در فیلمهای فرهادی دوربین همیشه بین شخصیتهاست و این دلیل توجه سینمای دنیا به سینمای ایران، به ویژه اصغر فرهادی است.
کمک به فیلمها و سینما بحث روز سینمای ترکیه است
وی در جواب سوالی که به اختلافات ایران و عثمانی از زمان صفویه اشاره داشت، گفت: من اهل زنجان و از نسل صفویه هستم و به نظرم تفاوتها به این حد نیست. من امروز در تاکسی در شهر تهران عکسی از حضرت علی ع دیدم که در خانه من هم چنین عکسی وجود دارد. مجادلات امروز جهان و کشورها بیشتر در مسائل اقتصادی است. ذات سینما از این بحثها جداست و در تم فیلمهای ایرانی و ترکیهای این مسئله وجود ندارد. ما مشترکات هنری زیادی داریم و احساس من این است که در فیلمهایی با مضامین عاشقانه و وحشت نگاه مشترکی داریم. از نظر من اگر یک کارگردان ایرانی، با یک بازیگر و هنرمند شاخص ترکیهای فیلم مشترکی داشته باشند، مورد توجه قرار خواهد گرفت.
اویلوم درباره سیستم پخش فیلمها در کشور ترکیه گفت: سیستم پخش فیلم در کشور ترکیه در دست دولت نیست و بزرگترین شرکت پخش فیلم ترکیه یک شرکت کرهای است. ما در ترکیه سیستم لیبرال داریم که متفاوت با حکومت ایران است. در سالهای اخیراز طرف دولت ترکیه به جشنوارهها کمک میشود که این کمکها عمدتا از طرف وزارت فرهنگ بوده است این کمکها بسیار ناچیز است و از هر ده فیلم به یک فیلم تعلق میگیرد. کمک به فیلمها و سینما بحث روز سینمای ترکیه است. سالانه حدود ۱۵۰ فیلم از کمکهای دولتی استفاده میکنند.
وی ادامه داد: سیستم دیجیتال در دو دهه اخیر باعث تولید فیلمهای ارزان شده است و بسیاری با بهرهگیری از سود خوب ساخت سریالها، به سینما رجوع میکنند و این مشکل بزرگ سینمای ترکیه است. نگاه تلویزیونی و تجاری فیلمسازان در سینما برای رشد سینمای ترکیه مشکل ایجاد کرده است.
سالهاست ما در ترکیه بحثی به نام توقیف نداریم
این نویسنده و پژوهشگر درباره ممیزی در سینمای ترکیه اظهار کرد: در کشور ترکیه اجازه اکران فیلمها در اختیار دولت نیست و فقط درجهبندی سنی میشود. فیلمی توقیف نمیشود اما خانوادهها خودسانسوری دارند و سالهاست که ما بحثی به نام توقیف نداریم، فقط فیلمهایی که کمک دولتی دارند درباره فیلمنامهشان نظر داده میشود، البته فیلمهایی که درباره گروهک تروریستی پ.ک.ک باشد، اجازه پخش ندارند. شبکههای اجتماعی در ترکیه بسیار پرقدرت هستند و فیلمی با کمک فضای مجازی ۱۳۴هزار مخاطب داشت.
اویلوم در پایان ضمن تشکر از جشنواره جهانی فیلم فجر بیان کرد: سینمای ایران و ترکیه بسیار تاثیرگذار بر یکدیگر هستند و من در جلسات زیادی در کشور ترکیه و درباره سینمای ایران توضیح میدهم و جلسات زیادی برگزار میکنم. در انتها از مهماننوازی شما بسیار تشکر میکنم.
آدرس سایت رسمی جشنواره Fajriff.com و پست الکترونیکی جشنواره Info@Fajriff.com است.
سیوهفتمین دوره جشنواره جهانی فیلم فجر از ۱۸ تا ۲۶ آوریل ۲۰۱۹ (۲۹ فروردین تا ۶ اردیبهشت ۱۳۹۸) به دبیری رضا میرکریمی در تهران در حال برگزاری است.