کارگاه «ژانر در سینما» در بخش باشگاه سی و هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر با حضور علیرضا کاوه در سالن شماره ۳ سینما فلسطین برگزار شد.

به گزارش ستاد خبری سی و هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر، علیرضا کاوه در کارگاه «ژانر در سینما» که عصر روز پنج‌شنبه ۵ اردیبهشت ماه در بخش باشگاه سی و هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر در سالن شماره ۳ سینما فلسطین برگزار شد، با بیان این جمله که تمام فیلم‌های سینمایی دارای ژانر هستند گفت: فیلم‌های زیادی در ایران درباره قتل‌های ناموسی ساخته شده که «قیصر» و «خانه پدری» جزو بارزترین آنها است. همه فکر می‌کنند فیلم‌های «قیصر» و «خانه پدری» هر دو در ژانر اجتماعی هستند اما این‌گونه نیست. «قیصر» آغازکننده فیلم‌هایی با ژانر کلاه مخملی در ایران بود که برگرفته از ژانر کابوی‌ها است.

وی ادامه داد: محتوا به تنهایی نمی‌تواند برای توصیف ژانر کافی باشد، البته بر اساس مضمون هم نمی‌توان ژانر را قبول کرد و تاریخ هم نمی‌تواند بیانگر ژانر در سینما باشد، با این‌همه تشخیص ژانرها بدیهی است و می‌توان ژانر فیلم را از صحبت دو نوجوان با یکدیگر فهمید. به عنوان مثال هر کجای دنیا عباراتی همچون «اکشن» یا «بزن بزن» گفته شود، اشاره به گروه خاصی از فیلم‌ها دارد.

کاوه با اشاره به عدم وجود تراژدی در سینما اظهار کرد: بیان تراژدی که در رمان‌ها وجود دارد در سینما امکان‌پذیر نیست، چون در تراژدی همه چیز به زوال و فنا می‌رود، اما در سینما این‌گونه نیست. در سینما شما نمی‌توانید کاراکتر را برای همیشه از بین ببرید، چون بازیگر در فیلم‌های دیگر ایفای نقش خواهد کرد. خیلی‌ها می‌گویند که ما می‌توانیم فیلم حماسی داشته باشیم، اما من معتقدم در سینما ژانر حماسی و تراژدی نداریم. تاریخ سینما راوی قهرمانان خوب نبوده است، سینما همیشه به جزئیات پرداخته و برای پرداختن به ایده‌های کلی مناسب نیست، اگر هم در مواردی به ایده‌های کلی پرداخته با نگاه به جزئیات بوده است.

وی با اشاره به فیلم‌هایی که این روزها با نام کمدی در سینماهای ایران اکران می‌شود، اظهار کرد: باید دید در فیلم‌های کمدی کلاسیک چه نکته‌ای وجود دارد که در فیلم‌هایی که این روزها روی پرده هستند وجود ندارد. اینکه با دکور غرب وحشی بخواهید در ایران فیلم بسازید، قطعا آن فیلم یک فیلم وسترن خوب نخواهد شد، پس با استفاده از مضمون‌های ضعیف کمدی کلاسیک جهان نمی‌توان فیلم‌های کمدی خوب و فاخر ساخت.

مدرس کارگاه «ژانر در سینما» ادامه داد: برای بحث درباره ژانر همیشه باید به دریافت خودمان از فیلم رجوع کنیم، از دیدن عکس‌ها و تریلر یک فیلم می‌توان تشخیص داد که فیلم در چه ژانری است، اما این نگاه یک مخاطب و یا منتقد به فیلم است، نگاه کارگردان با مخاطبان و منتقدان متفاوت است. باید به این نکته توجه داشت که فیلمنامه‌هایی که مبحث پنهان دارند، می‌توانند مخاطبان را جذب کنند، این نوع نگارش چیزی نیست که بخواهیم آن را با تدریس یاد بگیریم. هر فیلم یک لحنی دارد، اگر درست بتوانید به لحن بپردازید قطعا مخاطب هم لحن را دریافت خواهد کرد. در ژانر فیلم برای کودکان اجازه تصورات غیرممکن را داریم و نمی‌توان به این نوع کارها در ژانر کودک ایراد گرفت.

وی اظهار کرد: معیاری که ژانرها را می‌سازد چرخه‌ها هستند، خیلی‌ها در چرخه وارد شدند اما ژانر نشدند، مثل فیلم‌هایی درباره کوچ اهالی روستا به شهر که در این باره فیلم‌های زیادی تولید شده  اما هیچگاه ژانر نشدند. فیلم‌ها بر اساس لحن و دریافت بیننده‌ها شخصیت و ژانر می‌گیرند و ساخته می‌شوند. ژانرها و لحن‌ها از روز اول سینما حضور داشتند و درباره آنها حرف‌هایی بوده است. لحن در موسیقی فیلم وجود دارد و وقتی یک موسیقی را می‌شنوید، خواهید فهمید که با چطور فیلمی مواجه هستید. شما می‌توانید برای فیلم‌هایی که می‌سازید لحن انتخاب کنید.

کاوه درباره دلیل جذاب بودن فیلم‌های عاشقانه در سینما گفت: فیلم‌هایی که در ژانر ملودرام تولید شده همیشه جذاب بوده است. این نوع فیلم‌ها با لحنی که ایجاد می‌کنند مخاطبان را به خود جذب می‌کنند. نامیرا بودن و پذیرش فیلم‌هایی مثل «کازابلانکا» به دلیل لحن عاشقانه آنهاست، اما اکثر فیلم‌ها در ایران لحن ندارند و به همین دلیل جذابیت سینمای ایران کاهش یافته است.

وی در ادامه با تاکید دوباره بر اینکه در سینما فیلم بدون ژانر نداریم بیان کرد: از نظر من فیلمی بدون ژانر در سینما وجود ندارد حت کسانی که فیلم‌هایی به عنوان موج نو در سینما ساختند هم آثارشان بدون ژانر نبود.

مدرس کارگاه «ژانر در سینما» بیان کرد: لحن طبیعت در دنیا بسیار پر طرفدار و جذاب است اما متاسفانه در ایران کمتر استفاده می‌شود، شکوه طبیعت مسحورکننده است و می‌توان از آن برای جذب مخاطب استفاده کرد. ژانرها می‌توانند پسوند داشته باشند، مثل ملودرام اجتماعی یا ملودرام جنایی.

وی افزود: خیلی از اتفاقات کوچک لحن بهتری به فیلم خواهد داد. از دهه ۸۰ قهرمانان زشت دوست‌داشتنی در سینما به وجود آمد و در فیلم‌های ایرانی هم قهرمان زشت دوست داشتنی وجود دارد. در فیلم‌های کودک و نوجوان با ناانسان‌های بیشتری مواجه هستیم، پینوکیو یک نمونه بارز ناانسان در سینماست.

کاوه با بیان اینکه اگر می‌خواهید تخیلی در فیلم داشته باشید، باید بدانید تا چه حد می‌توانید الگوها را تغییر دهید، گفت: یکی از کارهایی که می‌توان انجام داد، این است که از الگوها در جای درست استفاده شود. اگر الگوها را تکرار کنید و جای درست به آنها بدهید، برای مخاطب جذاب است.

وی در پایان بیان کرد: سینما اسطوره‌ساز است، اشخاصی مثل آرنولد و راکی که همه می‌شناسند در سینما اسطوره شده‌اند. شاید ما از این اسطوره‌ها خوشمان نیاید اما در هر کجای دنیا درباره آرنولد سوال کنید، همه او را می‌شناسند.

آدرس سایت رسمی جشنواره Fajriff.com و پست الکترونیکی جشنواره Info@Fajriff.com است.

سی‌و‌هفتمین دوره جشنواره جهانی فیلم فجر از ۱۸ تا ۲۶ آوریل ۲۰۱۹ (۲۹ فروردین تا ۶ اردیبهشت ۱۳۹۸) به دبیری رضا میرکریمی در تهران در حال برگزاری است.