اوبرتو پازولینی که به عنوان داور بخش «سینمای سعادت» (مسابقه بین‌الملل) به جشنواره جهانی فیلم فجر دعوت شده است و در چند سال گذشته به عنوان داور در جشنواره‌های مختلفی حضور داشته، عقیده دارد که سطح کیفی فیلم‌های حاضر در جشنواره جهانی فیلم فجر بالاست و انتخاب‌های بسیار خوبی صورت گرفته است.

به گزارش ستاد خبری سی و پنجمین جشنواره جهانی فیلم فجر، پازولینی که تهیه‌کننده و کارگردان ایتالیایی است و به خاطر تهیه‌کنندگی «فول مانتی» (۱۹۹۷) و تهیه‌کنندگی و کارگردانی «ماچان» (۲۰۰۸) شناخته می‌شود، تا امروز چهارده جایزه و انبوهی نامزدی در جشنواره‌های معتبر جهانی کسب کرده است. علاوه بر این، او تجربه همکاری با فیلم‌سازان صاحب‌نام متعددی را دارد و نقطه نظر بسیار جالب توجهی درباره سینما و حتی جشنواره فجر دارد. او انسان خونگرم و خوش‌برخوردی است که با شور و اشتیاق تمام درباره سینما صحبت می‌کند.

نظرتان درباره جشنواره فجر چیست؟ و این دوره را در مقایسه با دوره‌های گذشته چه‌طور می‌بینید؟

اولین باری است که به ایران و جشنواره جهانی فیلم فجر آمده‌ام، پس به‌هیچ‌وجه نمی‌توانم دست به مقایسه بزنم. همه آن چیزی که می‌توانم به شما بگویم این است که ما تا این‌جا بیش‌تر فیلم‌های بخش «مسابقه بین‌الملل» را تماشا کرده‌ایم و باید بگویم که کیفیت فیلم‌ها بسیار بالا است. من در چند سال گذشته به عنوان داور در جشنواره‌های مختلفی حضور داشته‌ام و از این بابت می‌گویم که سطح کیفی فیلم‌ها به اندازه جشنواره فجر بالا نبوده و در این‌جا انتخاب‌های بسیار خوبی صورت گرفته است. البته من همه‌ی فیلم‌ها را دوست ندارم چون سلیقه بسیار خاصی دارم اما بعضی فیلم‌ها خیلی خوبند و هر روز فیلم خیلی خاصی در جدول نمایش فیلم‌ها دیده می‌شود.

با توجه به حضورتان در دیگر جشنواره‌ها، چه امتیازی به جشنواره فجر می‌دهید؟

اولین موضوعی که در یک جشنواره مورد توجه قرار می‌گیرد، مهمان‌نوازی و توجه برگزارکنندگان است که شما از این نظر فوق‌العاده مهربان و بلندنظرید. دومین موضوعی که اهمیت دارد همان کیفیت فیلم‌هاست که به آن اشاره کردم. فیلم‌های جشنواره فجر نسبتاً از کارگردانان ناشناسی هستند که این موضوع برای جشنواره‌های کوچک‌تر و کم‌اعتبارتر طبیعی است… خب، ما با کن یا برلین طرف نیستیم، اما آشکارا با رویداد سینمایی طرفیم که بسیار جای پیشرفت دارد و این فرصت را دارد که به‌تدریج مهم‌تر و مهم‌تر شود که این موضوع بسیار به انتخاب فیلم‌ها متکی است. دیگر موضوعی که از اهمیت بالایی برخوردارست، مهمانانی است که به یک جشنواره دعوت می‌شوند. وقتی شما به کتاب راهنمای (کاتالوگ) جشنواره فجر نگاه می‌کنید مثلاً با اسم ویکتور اریسه برخورد می‌کنید که قهرمان خود من است و در این‌جا کارگاهی دارد که حتماً در آن حاضر خواهم شد. وقتی چنین مهمانانی به یک جشنواره می‌آیند مشهود است که اعتبار خیلی خوبی دارد چون در غیر این صورت آن‌ها در این رویداد حاضر نمی‌شدند. در ضمن شما مکان خوبی را برای جشنواره در نظر گرفته‌اید چون شامل فضاهای زیادی برای نشستن و خوردن و گپ زدن با دیگر فیلم‌سازان می‌شود. همین متمرکز بودن خیلی دلنشین است و بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد.

درباره انتخاب فیلم‌ها صحبت کردید. آیا این دوره شامل آثار متنوعی است؟

ترکیب فیلم‌ها جالب است چون بسیار متنوع‌اند و از آثار هنری خیلی خاص تا کمدی جاده‌ای یا اکشن را در بر می‌گیرد. به‌علاوه فیلم‌هایی از اروپا، آسیا و سینمای آمریکای جنوبی در برنامه دیده می‌شوند که از آن‌جایی که در دو بخش اصلی فقط پانزده فیلم بلند دیده می‌شوند، واقعاً تنوع و گستردگی جالب توجهی دارد.

چه‌قدر با سینمای ایران و فیلم‌سازانش آشنا هستید؟

خب، خیلی کم؛ چون متأسفانه در لندن زندگی می‌کنم و در آن‌جا شبکه‌ی پخش فیلم‌های هنری بسیار محدود است. در واقع مثل پاریس نیست که همه چیز در دسترس باشد و فیلم‌های ایرانی بسیاری را بشود یافت و به تماشای‌شان رفت. از این رو فیلم‌های ایرانی را بیش‌تر در جشنواره‌های گوشه و کنار دنیا دیده‌ام و برخی را هم در سینماهای انگلیس.

فیلم خاصی از کارگردان به‌خصوصی را دوست داشته‌اید؟

من به ناتورالیسم گرایش دارم و به طور طبیعی بعضی از فیلم‌های عباس کیارستمی بزرگ را می‌پسندم؛ البته آن‌هایی که خوش‌بینانه‌ترند مانند «زیر درختان زیتون». پایان‌بندی این فیلم یکی از شگفت‌انگیزترین و فوق‌العاده‌ترین لحظه‌های سینمایی است. البته فیلم‌های ایرانی زیادی دیده‌ام، از مخملباف‌ها، هم پدر و هم دختر، و آثار فرهادی که از آن‌ها «جدایی» شگفت‌انگیز است و «درباره الی…» هم فیلم فوق‌العاده‌ای است. نوامبر گذشته یک فیلم دوست‌داشتنی دیدم با نام «دوئت» ساخته‌ی کارگردان جوانی به نام نوید دانش، که در جشنواره فیلم شب‌های سیاه تالین به نمایش درآمد. با وجود این، دوست دارم فیلم‌های خیلی بیش‌تری را از سینمای ایران تماشا کنم.

با توجه به دو فیلم اسکاری، فکر می‌کنید حالا مردم سراسر جهان چه‌قدر با سینمای ایران آشنا هستند؟ و این موضوع چه‌طور به ما کمک می‌کند تا به محبوبیت سینمای ایران بیفزاییم؟

بی‌تردید مؤثر است و شما می‌توانید موفق‌تر از کسب تندیس اسکار عمل کنید. همان طور که خیلی از کارگردانان سینمای ایران در جشنواره‌های مهمی مانند کن یا برلین درخشیده‌اند. محبوبیت و توجه بیش‌تر به سینمای یک کشور از همین جاها آغاز می‌شود. اصلاً به‌واسطه‌ی همین موفقیت‌هاست که فیلم‌های شما در گوشه و کنار جهان به صورت محدود به نمایش عمومی درمی‌آیند و سپس با توجه‌های بیش‌تری روبه‌رو می‌شوند.

وقتی کارنامه‌ی شما را مرور می‌کردیم با شروع جالب توجه فعالیت‌های‌تان مواجه شدیم. همان طور که می‌دانید کارگاه‌های متعددی در حاشیه جشنواره برگزار می‌شوند و البته بخش و برنامه‌های دارالفنون هم هست. آیا پیامی برای فارغ‌التحصیلان جوان سینما و سینمادوستان دارید؟

بله، پیام‌های ساده‌ای دارم. اول این‌که در این دوره و زمانه دیگر هیچ محدودیتی در داستان‌گویی وجود ندارد. شما می‌توانید با گوشی همراه‌تان فیلم بسازید. پس هیچ بهانه‌ای وجود ندارد و کسی نمی‌تواند بگوید به من پول بدهید تا بتوانم فیلم بسازم. وقتی نوجوان بودم حتماً باید فیلم و دوربین و پخش‌کننده و سینما می‌داشتید تا بتوانید فیلم بسازید. اما حالا با گوشی همراه فیلم می‌سازید و می‌توانید آن را به‌راحتی به جهانیان نشان دهید. دوم این‌که فارغ از علاقه‌تان به یک ژانر به‌خصوص، می‌توانید هر فیلمی در هر ژانری بسازید و فقط این مهم است که فیلمی بسازید که به خاستگاه‌تان نزدیک باشد و از دل آن برآید. به عنوان مثال اگر می‌خواهید فیلم ترسناک بسازید، فیلم ترسناکی درباره خانواده‌تان بسازید و اصلاً به هالیوود و بردن اسکار فکر نکنید. به داستان‌هایی فکر کنید که ابتدا برای خودتان معنی و مفهوم دارند و خانواده، دوستان و مردم جامعه‌تان آن‌ها را می‌فهمند، چون موضوع مهم در فعالیت‌های سینمایی‌تان، مردم و جامعه‌ای است که شما را تغذیه می‌کنند. شما باید با مردمی در ارتباط باشید که می‌خواهند فیلم‌های‌تان را تماشا کنند و این برقراری ارتباط از یک زمینه‌ی مشترک حاصل خواهد شد.

فرمولی برای ساختن یک فیلم بزرگ وجود دارد؟

نه، به طور طبیعی هیچ فرمولی وجود ندارد. تنها چیزی که لازم دارید شانس یا عشق خدایان سینماست (با خنده).

آیا از جمله کسانی هستید که عقیده دارند سینما در مسیر اشتباهی قرار گرفته است؟

نه، فکر می‌کنم انواع و اقسام بسیار زیادی از سینما وجود دارد. البته که گونه‌های بد سینمایی هم زیاد داریم و خیلی‌ها هستند که به دلایل اشتباهی فیلم می‌سازند و در سوی دیگر، خیلی‌ها کار درست را انجام می‌دهند و برای عشق سینما، داستان‌گویی و برقراری ارتباط و گفت‌وگو میان انسان‌ها فیلم می‌سازند. از این رو در سینما با کسب‌وکار بسیار گسترده‌ای روبه‌رو هستیم. در کل آن‌چه را که در سینمای معاصر نمی‌پسندم، «سینمای غیرضروری» می‌نامم (با خنده). فکر می‌کنم واقعاً چنین چیزی هم وجود دارد…

آدرس سایت رسمی جشنواره جهانی Fajriff.com و پست الکترونیکی جشنواره Film@Fajriff.com است.

سی و پنجمین جشنواره جهانی فیلم فجر، ۸-۱ اردیبهشت ۱۳۹۶ (۲۱ تا ۲۸ آوریل ۲۰۱۷) به دبیری رضا میرکریمی در تهران برگزار می‌شود.