نقد مناسبات اجتماعی یک جامعه قانونگریز! / نقد عزیزالله حاجی مشهدی فیلم «این است قانون»
۷ اردیبهشت ۱۳۹۷ - ۱۸:۳۴

«این است قانون» ساخته سالواتوره فیکارا و ولنتینو پیکونه، یکی از هفت فیلم گنجاندهشده در بخش «مروری بر سینمای ایتالیا» در سیوششمین جشنواره جهانی فیلم فجر است که بهعنوان یک اثر اجتماعی، با نگاهی انتقادی به مناسبات سیاسی جامعه ایتالیا، در قالب اثری طنزآمیز، میکوشد در عین حال به فیلمی مفرح و پرکشش بدل شود.
موضوع انتخابات و پیامدهای آن، در خیلی از کشورها، همواره دستمایه کار فیلمسازان بوده و کارگردانهای زیادی کوشیدهاند تا در قالب فیلمهایی شادیآور(Comedy) با رویکردی انتقادی و گاه حتی بسیار هجوآمیز، به این پدیده بپردازند.
در فیلم «این است قانون» موضوع انتخاب شهردار جدید در شهر کوچک سیسیلی، پیتراماره، بهانه مناسبی فراهم میسازد تا جیتانو پاتانی، شهردار فاسد و قانونگریز، جایش را به چهرهای سالم و درستکار بدهد. فیلم با صحنههایی آشنا از رقابتهای معمول نامزدهای شهرداری در شهر کوچک ساحلی آغاز میشود و با انتخاب پیرپائولو ناتولی -یک استاد ۵۰ ساله دانشگاه- این شهر کوچک در آستانه تحولی بزرگ قرار میگیرد.
درستکاری و صداقت ناتولی با شعار «قانونگرایی و ضرورت تغییر!» بهزودی در قالب پایبندی او به قانون و انجام یک رشته اصلاحات بنیادین در شهر، نمودی عینی پیدا میکند. شهردار جدید با وجودی که نخستین تجربه سیاسیاش را پشت سر میگذارد، سرشار از دلگرمی است و امیدها و آرزوهای فراوانی برای تغییر و بهبود شرایط در سر دارد. با آغاز دوره تازهای از قانونمداری و احترام به قوانین در شهر، به وضعیت آشفته میدان مرکزی شهر سر و سامان داده میشود. با گلکاری و پاکسازی خیابانها از انبوه زبالههای خانگی، وضع جریمه برای کسانی که به قوانین شهری توجهی ندارند و با افزایش مالیات برای تامین هزینههای مربوط به پاکسازی و توسعه فضاهای شهری، بستن کارخانه پتروشیمی آلاینده فضای زیستمحیطی در منطقه ساحلی شهر و مقابله با شهروندان قانونگریز، رفته رفته برای اکثر کسانی که با رأی اعتماد خود ناتولی را بهعنوان شهردار جدید خود انتخاب کرده بودند، و حتی برای خویشاوندان نزدیک شهردار- که فیکارا و پیکونه در کنار کارگردانی، به ایفای نقش آنها پرداختهاند – نیز به دلیل دشواریهای مربوط به قانونگرایی، شرایط بسیار سخت میشود! سرانجام، با حمایت یک کشیش پرنفوذ و طرفداران قانونگریز شهردار سابق، بار دیگر پاتانی، شهردار فاسد قبلی، به قدرت برمیگردد!
فیلم، آشکارا به نقد مناسبات بیمارگونه اجتماعی در ایتالیا میپردازد و حضور قدرتمندانه مافیا و عوامل قانونگریز آنها را در سایه حمایتهای مستقیم کلیسا، به تصویر میکشد و نشان میدهد که ساکنان پیتراماره هنوز آمادگی پذیرش قانون و دست کشیدن از مناسبات ناسالم را ندارند و فیلم در نمایش واقعبینانه برخی حقایق با لحنی تلخاندیشانه، تمثیل روشنی از جهان امروزمان را یادآوری میکند که همه میخواهند باز هم «در» بر همان پاشنه قدیم خود بچرخد!