ترکیبی از شجاعت و گشاد هدستی

سعید عقیقی

دومین فیلم آلکساندر زولوتوخین از بسیاری جهات غافل‌گیرکننده است. تجربه عجیب و غریب و در عین حال لذت‌بخش مشاهده اثری پَسافرمالیستی از نسل جدید سینمای روسیه، آن هم در دوره‌ای که بحث تداوم مکاتب سینمایی در دل تاریخ صنعت سینما تعریف می‌شود و غالبا در محدوده فرآورده‌های فوق تکنولوژیک ‌هالیوود محدود می‌ماند. به نظر می‌رسد فیلم‌ساز برای بازآفرینی سینمای فرمالیستیِ دوره لنین به‌درستی آموزش دیده، و بی‌اعتنایی‌اش به داستان و باقی ماندن در محدوده پیرنگ همان‌قدر درست و منطقی است که در کار داوژنکو، ورتف و آیزنشتاین. کلید درک فیلم همان است که از ابتدا بی‌هیچ پرده‌پوشی در اختیار بیننده‌اش قرار می‌گیرد؛ پیوند مفهوم «دیدن» و «شنیدن»، از طریق توازی سینما و موسیقی، و درک آن‌چه سینمای فرمالیسم روس در پی آن بود؛ نفی فراز و فرود داستان و ایمان به بقای پیرنگ برای گسترده ساختن ماهیت تصویر و صدا از طریق تدوین. پیوند موسیقی راخمانینف (آهنگ‌ساز گریخته از بلشویسم) و با مکتب آزمایشگاهی روس به واسطه شگردهای برتولد برشت در سال 2019 عنصری کم‌یاب است؛ چیزی که این فیلم در ترکیبی از شجاعت و گشاده‌دستی به بیننده‌اش پیشکش می‌کند.