اثری معمایی و جذاب

بیگ آقا

اگر نیکیتا میخالکف به اقتباس‌های ادبی درخشانش از جمله از داستان‌های چخوف در فیلم «قطعه ناتمام» برای «پیانوی کوکی» (1977) شهرت دارد، در مورد اولین فیلمش یعنی «در خانه در میان غریبه‌ها»، بیش از ادبیات، وام‌دار خود سینماست: اسب و جنگل و تفنگ و مردان بی‌خانمان فیلم در فضایی بدوی و فاقد قانون و مقررات، بیش از هرچیز دنیای سینمای وسترن آمریکا را به ذهن می‌آورد. دنیایی که ماجرای شیک سرشار از زدوخورد و تیراندازی است و بازی با رنگ، انواع فلاش‌بک و تغییر روایت، زاویه‌های مختلف دوربین، موسیقی خوب و البته قهرمانان رنگارنگ از ویژگی‌های آن است.
میخالکف دنیای وسترن مورد علاقه‌اش را به دوران شوروی سوسیالیستی می‌برد؛ زمانی که طبق یک دستور حزبی مقرر می‌شود یک محموله طلا از بورژواها گرفته و از طریق قطار به حزب منتقل شود. فیلم ماجرای این سفر خطرناک و دست به ‌دست شدن محموله طلا بین افرادی است که زمانی دورتر با هم دوست بوده‌اند و اتفاقا خود نیکیتا میخالکف نقش یکی از مهم‌ترین آن‌ها را بازی می‌کند.

فیلم شاید مفهومی نمادین نیز داشته باشد و از گم شدن مفاهیم و ارزش‌های خالص در دنیای امروز – و به‌ویژه آن زمان شوروی – و دست ‌به دست شدن و تهی از معنا شدنش حکایت کند. باز آن‌چه در پایان می‌ماند، از نظر میخالکف دوستی و مهربانی است.

فیلم فیلمنامه ظریفی دارد که یک قصه وسترن را با مجموعه‌ای از پیچیدگی‌ها و جابه‌جایی‌ها تبدیل به اثری معمایی و جذاب می‌کند؛ به ‌نحوی که تماشاگر تا پایان همراه فیلم می‌ماند.