شوخی با حاکمیت توتالیتر

شاهین امین

قدمت شوخی با موقعیت‌های واقعی و مهم در سینما شاید تنها  چند سالی از تاریخ سینما کمتر باشد. در «لایکو» به بهانه روایت داستان کودک کولی مجاری به نام لایکو که عاشق فضانوردی است – این‌که کودکی کولی در دهه 20 و 30 میلادی  عاشق فضانوردی باشد به خودی خود یک موقعیت ابزورد محسوب می‌شود- با سفر یوری گاگارین دور کره زمین، لئونید برژنف، قیام مردم مجارستان در 1954 و… شوخی می‌شود. فیلم‌ساز از هر موقعیتی برای ایجاد فضایی جفنگ (ابزورد) بهره می‌برد. کودکی که مادر خود را به همراه یک توالت صحرایی به آسمان می‌فرستد، جوانی که با بالن می‌خواهد به لایه استراتسفر برسد، شکنجه‌هایی که لایکو  آن را به مثابه آماده‌سازی برای یک فضانورد می‌داند، حضور برژنف به عنوان راهبر آزمون‌های فضانوردان، یافتن چند پیش‌مرگ برای یوری گاگارین و…  همه از این قبیل شوخی‌های متعدد هستند که تنوع و تکثر فروانی هم دارند. البته بامزه‌ترین شوخی‌ها آن‌هایی هستند که در اتمسفر یک حاکمیت توتالیتر و امنیتی کشوری کمونیستی رخ می‌دهد و معنا می‌یابد، به‌خصوص که اغلب شوخی‌های اجرایی مناسب دارند به جز یک مورد. فصلی که لایکو به اشتباه مادر خود را با توالت به آسمان می‌فرستد و پس از انفجار آن بارانی از خون آغاز می‌شود؛ سکانسی که بیشتر مناسب یک فیلم اسلشر است تا کمدی.