آشوب شکستن یک تقدس

سیدرضا صائمی

می‌توان نشانه‌های این را ‌که آیبک داییربکوف، فیلم‌ساز قرقیزستانی در رشته عکاسی هنری تحصیل کرده، در نخستین فیلم بلندش، «آهنگ درخت»، ردیابی کرد. قاب‌بندی‌های آمیخته با رنگ‌آمیزی و نورپردازی‌های محاسبه‌شده که در نهایت زیبایی‌شناسی بصری فیلم را به یک لذت تصویری بدل‌ می‌کند. اما آن‌چه فارغ از این زیبایی‌های فرمی، آهنگ درخت را تماشایی‌ می‌کند، نگاه مردم‌شناختی فیلم‌ساز به قصه و بازنمایی لایه‌های درونی باورها و اعتقاداتی است که در بستر یک داستان رمانتیک روایت‌ می‌شود. روایت عاشقانه‌ای از جنس قصه شاهزاده و گدایی! اما آن‌چه در روابط عاشقانه اسن فقیر و بگیمای دختر ارباب روستا اهمیت‌ می‌یابد، به چالش کشیده شدن باورهای کهنی است که در زیست‌جهان جمعی مردم روستا ریشه داشته و به یک درخت پیوند خورده است؛ درخت مقدس روستا که صندوق اسرار نسل‌های مختلفی از مردم آن‌جاست و حضورش تضمین‌کننده صلح و آرامش، اما به واسطه اتفاقی که‌ می‌افتد، همان مردم مجبور‌ می‌شوند شاخه‌های آن را ببرند و به جای هیزم استفاده کنند؛ شبی که همه چیز به هم ‌می‌خورد. اما این به‌هم‌ریختگی که منجر به فرار اسن و بیگمای شده، پس از یک تجربه سرگردانی به انقلابی درونی منجر می‌شود و تولد دوباره‌ای را برای آ‌ن‌ها رقم ‌می‌زند؛ تولدی که از یک تحول درونی به یک تحول اجتماعی بدل شده و این دو تلاش ‌می‌کنند سرنوشت مردم روستایشان را تغییر دهند و از پس باورهای کهن به باروری‌های تازه برسند. «آهنگ درخت» را‌ می‌توان فیلمی مردم‌شناختی دانست که نسبت بین سرشت و سرنوشت را در روایتی انتقادی صورت‌بندی ‌می‌کند.