نجات یک حقیقت

الهام حسامی

«حقیقت: گم‌شده در دریا» مستندی یک ساعته درباره حمله اسراییل به کشتی «ناوگان آزادی» در سال ۲۰۱۰ است که حامل کمک‌های بشردوستانه به غزه در حصر بود.

در سال ۲۰۱۰ هنگامی که اسراییل بیش از یک و نیم میلیون نفر ساکنان غزه را در محاصره گرفته و تمام راه‌های ارتباطی آن‌ها را با دنیا قطع کرده بود؛ عده‌ای از بشردوستان و فعالان اجتماعی از ۳۵ کشور با هم همراه شدند تا به غزه کمک‌رسانی کنند، اما ارتش دریایی اسراییل در آب‌های مدیترانه به آن‌ها حمله کرد و ۱۰ نفر از آنان کشته و صدها نفر را مجروح کرد.

متوقف کردن این کاروان در آب‌های آزاد بین‌المللی اتفاق افتاد و اسراییل برای سرپوش گذاشتن بر این اقدام غیرقانونی خود سعی کرد تمام مدارک مربوط به آن را از بین ببرد و از پوشش رسانه‌ای آن جلوگیری کرد. این نکته بر ارزش مستند «حقیقت: گم‌شده در دریا » می‌افزاید.

رفعت عوده، کارگردان این مستند، خود در واقع یکی از بازماندگان این واقعه است که برای ساخت مستندی از رسیدن کمک‌های بشردوستانه به غزه، سوار بر کشتی «ناوگان آزادی» بود، اما حمله اسراییل و متوقف شدن کشتی مسیر مستند او را تغییر داد.

او که خود از این حمله جان سالم به در برده، راوی فیلم است و به بیننده نشان می‌دهد چگونه همراهانش و آدم‌هایی که در زمینه‌های صلح‌آمیز فعالیت می‌کردند، به دست ارتش اسراییل کشته شدند. مستندی که رفعت عوده ساخت، با وجود همه تلاش‌ها برای سرپوش گذاشتن بر این اتفاق از واقعیت پرده برمی‌دارد و این نبرد را در قلب و ذهن تاریخ حک می‌کند.

«حقیقت: گم‌شده در دریا» محصول کشورهای اردن و ترکیه است و برای اولین بار در سال ۲۰۱۷ در اردن رونمایی شد. این فیلم در سال ۲۰۱۸ جوایزی را در جشنواره‌های گوناگون دریافت کرد که از آن جمله جایزه امنیت بشر از جشنواره مردم در بریتانیا، جشنواره حقوق بشر بولیوی و جشنواره فیلم‌های مستقل لبنان است.

رفعت عوده کارشناسی ارشد رسانه و روزنامه‌نگاری از دانشگاه نیوکاسل انگلیس را دارد و برای ساخت این مستند با یک دوربین ویدیویی سوار بر کشتی شد، اما بعد از مصادره شدن فیلم‌ها به دست ارتش اسراییل، به‌سختی توانست با استفاده از تصاویر آرشیوی فیلم را تمام کند. او برای تدوین این مستند به یادگیری تدوین پرداخت و درنهایت تصاویر جمع‌آوری‌شده را تدوین کرد.

رفعت درباره فیلمش گفته است: «این فیلم فقط مال من نیست، بلکه متعلق است به همه فعالانی که در آن شب خطرناک در کشتی «ناوگان آزادی» بودند و از جانشان مایه گذاشتند و به من اجازه استفاده از تصاویر را دادند. بدون آن‌ها ساخت مستند «حقیقت: گم‌شده در دریا» ممکن نبود.»