در محاصره

مجید اسلامی

«گرگ‌نما» – فیلم دوم آدریان پانک، کارگردان لهستانی – به قصه‌ بچه‌هایی می‌پردازد که از یک اردوگاه نازی‌ها، با آمدن روس‌ها در پایان جنگ منتقل می‌شوند به یک خانه‌ ویلایی قدیمی در دل جنگل و مجبورند با کمبود غذا و مواد بهداشتی، حضور گاه و بی‌گاه سربازهای فراری از قوای مختلف و سگ‌هایی که آن ویلا را محاصره کرده‌اند، کنار بیایند. اما این‌ها بچه‌هایی عادی نیستند، بلکه رفتار خشن نازی‌ها این بچه‌های قد و نیم‌قد را به موجوداتی غیرعادی، بی‌نظم و حتی بی‌رحم بدل کرده. دختری جوان و زنی میان‌سال هم در کنار بچه‌ها هستند و می‌کوشند برای موقعیت دشوارشان راه‌حل پیدا کنند. زنجیره‌ای از مشکلات به‌تدریج اوج می‌گیرد و به قصه‌ حضور آن‌ها در آن ویلا شکلی استعاری می‌بخشد. بچه‌ها به‌خوبی شخصیت‌پردازی می‌شوند و روابط میان آن‌ها و رفتار هر کدامشان با این مشکلات، تعلیل‌ها و کشمکش‌های دراماتیک پدید می‌آورد.

تصویری که فیلم از بچه‌ها نشان می‌دهد، تکان‌دهنده است؛ تصور این‌که در آن اردوگاه جنگی (بیرون از قاب داستان) چه بر سرشان آمده، خیلی سخت نیست و فیلم به جای نمایش سبعیتِ نازی‌ها پیامدش را نشانمان می‌دهد. از سوی دیگر، تصویر فیلم از موقعیت بعد از جنگ تصویری آخرالزمانی‌ است. یک‌جور بی‌سامانی، قانون جنگل، و تلاش برای بقا. فیلم به سنت فیلم‌های اروپای شرقی صراحت و خشونت قابل توجهی دارد و ممکن است کمی ناخوشایند باشد. کارگردانی فیلم قابل قبول، بازی بچه‌ها یک‌دست و صحنه‌پردازی و فیلم‌برداری فیلم (به سنت فیلم‌های سینمای لهستان) درخشان و دیدنی ا‌ست. «گرگ‌نما» فیلمی استاندارد است با قصه‌ای نسبتا آشنا ولی با پرداختی جذاب و تکان‌دهنده.

حرکت روی مرز باریک

سعید عقیقی

اگر فکر م یکنید فیلمی پساجنگی در زیرژانر اردوگاهی قادر نیست با منطق اثری در ژانر وحشت کنار بیاید و گروهی نوجوان و کودک اسار تزده را این بار در محاصره  گهای تربیت شده از سوی نازی ها، محبوس در خانه ای خالی از مایحتاج زندگی بهرا ببینید. فیلم ب هرغم ظاهرش روی مرز باریکی حرکت » گر گنما « ، نمایش بگذاردمی کند که یک سویش عاد یسازی خشونت و سوءاستفاده از آن در جهت برانگیختنبیننده و ایجاد تعلیق محض است و سوی دیگرش پرداخت صرفا نمادین از شرایطیبحرانی که واقعیت برایش بهان های بیش نیست. فیلم بی آن که به یکی از این دو سو بغلتد، از امکانات هر دو نوع فیلم بهره می گیرد تا به چیزی فراتر دست یابد؛ نمایشکنار آمدن آدمی با خوی حیوانی خود، و آن چه می تواند امری واقعی را به سطح امرنمادین بکشاند. به همین دلیل است که آلما نهای ابتدای فیلم تفاوت چندانی با دوسرباز روس و آلمانی انتهای فیلم ندارند، و باز شاید به همین دلیل است که را هحلپیشنهادی فیلم به تدریج و از طریق تفاوت های میان شخصیت ها و تداوم اسارتکابوس وارشان آشکار م یشود. در انتها به نظر نمی رسد فرار چاره کار باشد، و به نظرنمی رسد ازخشونت جز خشونت زاده شود. تجربه مشاهده فیلم، تجربه کنار آمدن باواقعیت کابوس وار برای فراتر رفتن از آن است. کنار آمدن با خشونت، از راهی که بهمرور و با یادگیری را ههای برتری بر خوی حیوانی آدمی بتواند به پرهیز از خشونتبینجامد.