شورش بی دلیل

علیرضا نراقی

فیلم «حشرات جان‌سخت» ساخته اولمو اومرزو درباره دو نوجوان است که در آستانه کشف جهان و امیال خود به جاده می‌زنند و سفری بی‌مقصد و بازیگوشانه را آغاز می‌کنند. فیلم حال‌وهوا و الگوهای سینمای جاده‌ای را دارد، اما در قالبی مطلقا واقع‌گرا. سفر دو نوجوان می‌تواند با کلیشه‌های آشنای داستانی، نمادی از وضعیت نوجوانی در کلیت یک زندگی باشد، اما بااین‌حال و با وجود روایت سیال اثر در زمان، این نمادسازی و بازی مفهومی با این موقعیت انجام نمی‌شود. به جای این فیلم‌ساز تلاش کرده بیشتر به سردی و بی‌تفاوتی واقعیت نزدیک شود. دو شخصیت اصلی، شورشی را تا آستانه جنون و پاک‌باختگی جلو می‌برند و مهم‌ترین کار مولف این است که از آن معنای افزوده‌ای که کلیت اثر را در بر بگیرد، نمی‌سازد (چیزی شبیه به همه فیلم‌های نوجوانانه که می‌توانند قرار گرفتن در گونه جاده‌ای را به سلوکی برای پختگی با معانی ارزشی و اخلاقی بدل کنند). اما «حشرات جان‌سخت» بیش از هر چیز نمایشی ساده از حال و اکنون بودن در موقعیتی است که در عین رهایی، دشوار و پراضطراب است.

عنصر اتفاق در فیلم بسیار پررنگ است و همان‌طور که به شکلی تصادفی آدم‌ها دچار یکدیگر می‌شوند، از هم فارغ می‌گردند. این نگاه خون‌سرد و به دور از احساسات‌گرایی فیلم‌ساز کمک کرده است که اثر واقعی و جهان آن قابل درک گردد. «حشرات جان‌سخت» موفق می‌شود از نوجوانی بیشتر از حالتی آستانه‌ای میان کودکی و بزرگ‌سالی، یک هویت مستقل بسازد که با رهایی ناب و شورشی بی‌دلیل همراه است.