کابوس تئاتر

منوچهر دین‌پرست

یک کارگردان تئاتر در اروپای شرقی به واسطه برخی از دیدگاه‌ها و نوع نگرشش به عرصه هنر از تئاتر مرکزی اخراج می‌شود و به شهری دوردست فرستاده می‌شود. تبعید این کارگردان اتفاقاتی را برای او رقم می‌زند و در نمایشی که در آن شهر برپا می‌کند، به نوعی درگیر تحرکات و فعالیت‌های بازیگران تئاتر می‌شود. آن‌ها گویی در نمایشی به ایفای نقش مشغول‌اند که دائم در حال تماشا شدن و ترس دائمی از مجازات هستند. کابوسی که برای کارگردان تئاتر رقم می‌خورد، به نوعی او را درگیر وضعیتی می‌کند که می‌توان این وضعیت را تعاملی میان تئاتر و خود کارگردان دانست. زبان نمایش اگرچه به نوعی با طنز و مطایبه گره خورده و سعی شده فیلم با ریتمی طنزگونه همراه باشد، اما کارگردان تلاش کرده حال‌وهوای دوران اروپای شرقی کمونیستی را نشان دهد. افراد در فضای توهمی زنده می‌کنند و ترس آن‌ها بیش از پیش مخاطب را از معنای اصلی فیلم دور کرده است، به‌طوری‌که ما درگیر فضای ذهنی کارگردان هستیم. شاید او سعی کرده بخشی از تاریخ آن دوران را روایت کند، اما در نوع نگرشش بیشتر یک فیلم اجتماعی با زبانی کمیک فراهم ساخته است، به‌طوری‌که ادعای فیلم باورنکردنی است، اما می‌تواند دوباره اتفاق بیفتد.