آغاز یک تغییر بزرگ

احمد طالبی نژاد

«جاده‌های سرد»، محصول ارائه نوعی سلیقه فکری و فرهنگی از سوی بنیان‌گذار انقلاب اسلامی به مدیران و مسئولان سینمایی و هنری است؛ هنگامی که در یک سخنرانی تلویزیونی از فیلم «گاو» به مثابه سینمای مطلوب نظام یاد کرد و به این ترتیب، الگوی سینمای دوران انقلاب مشخص شد. ساختن فیلم‌هایی درباره محرومان یا به تعبیر خود ایشان کوخ‌نشینان، به‌ویژه روستاییان، که شد سرمشق مدیران سینمایی جدید به‌ویژه آن‌هایی که بر مسند مسئولیت‌های بنیاد سینمایی فارابی تکیه زده بودند، که نامدارترینشان سیدمحمد بهشتی بود. یکی دو سال بعد از این اظهار نظر، چند فیلم شبه«گاو» با حمایت و هدایت این نهاد سینمایی ساخته شد. «جاده‌های سرد»، «مادیان»، «روز‌های انتظار»، «تنوره دیو» و… به این ترتیب، سینمای اجتماعی ایران از شهر و شهرنشینی به سوی روستا‌ها کوچ کرد. در میان این چند فیلم، «مادیان» و «جاده‌های سرد»، موقعیت بهتری به دست آوردند. «جاده‌های سرد» درباره رنج و محنت روستاییانی از خطه لرستان است و تلاششان برای بقا؛ البته با راهنمایی معلم روستا که علاوه بر درس دادن در مدرسه، نقش‌های اجتماعی دیگری از جمله طبابت، ارشاد مردم و هم‌سو شدن با آن‌ها علیه ظلم و ستم نیز از وظایف ثانویه‌اش بود. این شخصیت مطلق، بعد‌ها به تیپ تبدیل شد و در تعداد زیادی فیلم نمونه‌اش را دیدیم. استفاده درست از گویش محلی لری، از جمله امتیاز‌های «جاده‌های سرد» محسوب می‌شود.